W grudniu ubiegłego roku, trzy lata po wejściu w życie umowy stowarzyszeniowej między Ukrainą a UE, prezydent Wołodymyr Zełeński potwierdził, prezydent Wołodymyr Zełeński potwierdził, że Ukraina będzie dążyć do osiągnięcia swojego konstytucyjnego celu, jakim jest uzyskanie członkostwa w Unii. Jak oceniłbyś ewolucję stosunków między UE a Ukrainą od 2014 roku?.
Pozwól, że odniosę się do tego pytania po pierwsze z ekonomicznego, a po drugie z politycznego punktu widzenia. Jeśli chodzi o stosunki gospodarcze między UE a Ukrainą, powiedziałbym, że oczywiście bardzo się one rozwinęły, ponieważ Ukraina eksportuje swoje towary głównie do Unii Europejskiej, która jest jej najważniejszym partnerem handlowym. Szczególnie od 2014 roku obserwujemy z jednej strony niemal całkowity zanik relacji handlowych z Rosją, z drugiej zaś istotny wzrost ukraińskiego eksportu do i importu z UE. W związku z ustanowieniem DCFTA (Pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu, przyp. red.) istnieją branże, których roczne kwoty eksportowe są osiągane już na przełomie stycznia i lutego. Niemniej jednak, na te relacje gospodarcze nadal negatywnie wpływa powolne wdrażanie reform politycznych na Ukrainie.
Jak wiadomo, umowa stowarzyszeniowa między UE a Ukrainą, najbardziej złożona i ambitna z podpisanych dotychczas przez UE, prawie w pełni integruje Ukrainę z unijnym rynkiem wewnętrznym towarów i usług. W jakim stopniu te zmiany są widoczne w codziennym życiu na Ukrainie?
Prawdą jest, że utworzenie DCFTA między UE a Ukrainą przynosi korzyści głównie producentom towarów i usługodawcom. Myślę jednak, że te zmiany nie są niestety tak widoczne dla zwykłych obywateli Ukrainy, jak powinny być. Ogólnie odnoszę wrażenie, że większość Ukraińców nie do końca rozumie korzyści, jakie niesie umowa stowarzyszeniowa z UE, zarówno dla ich kraju, jak i dla nich samych.
Dzięki bezwizowemu przepływowi osób między Ukrainą a Unią, wielu Ukraińców decyduje się na pracę w krajach UE. Podczas gdy ukraińscy migranci zarobkowi uzyskują wyższe płace, kraje ich przyjmujące korzystają z dodatkowej siły roboczej. Wyobrażam sobie jednak, że sytuacja ta może również pogłębić charakterystyczne dla naszego regionu zjawisko drenażu mózgów.
Jeżeli chodzi o drenaż mózgów, to trzeba przyznać, że zjawisko to istnieje na Ukrainie już od wielu lat, praktycznie od początku lat 90. Działania wprowadzone w ramach umowy stowarzyszeniowej niewiele w tej kwestii zmieniły. Chociaż od 2014 roku wielu Ukraińców zaczęło wyjeżdżać do państw takich jak Polska, rośnie również liczba emigrantów wracających do kraju. Na przykład od 2017 roku obserwujemy powrót wielu specjalistów z branży IT, których przyciągają konkurencyjne wynagrodzenia, dające im bardzo dużą siłę nabywczą na Ukrainie.
Ogólnie rzecz biorąc, czy powiedziałbyś, że w kontekście zwiększonej mobilności i ze względu na obecną sytuację polityczną, społeczeństwo ukraińskie ma bardziej przychylne poglądy wobec UE niż przed Rewolucją Godności?
Tak, uważam, że wraz ze wzrostem mobilności Ukraińcy mają bardziej przychylne opinie na temat UE, zwłaszcza jeśli chodzi o osoby, które wcześniej pozostawały obojętne wobec relacji między Unią a Ukrainą. W szczególności, wraz z wprowadzeniem ruchu bezwizowego, Ukraińcy (z wyjątkiem pracowników, których mobilność była znacząca również przed 2017 rokiem) zaczęli znacznie więcej podróżować. W ostatnich latach bardzo rozwinęły się również tanie linie lotnicze: przed pandemią nowe połączenia lotnicze były otwierane w zasadzie co miesiąc. Jednak w tym kontekście należy również wspomnieć o roli Federacji Rosyjskiej: w obliczu agresora coraz więcej osób popiera stowarzyszenie Ukrainy z UE.
Mówiąc o problemach, z którymi Ukraina ma obecnie do czynienia, myślę o walce z korupcją i reformie sądownictwa, które są przedmiotem obecnego kryzysu konstytucyjnego. Jakie są główne wyzwania dla Ukrainy na najbliższą przyszłość?
Głównym wyzwaniem na najbliższe lata jest zapewnienie stabilności instytucji i ich niezależności od kolejnych rządów. Ważne jest również utrzymanie odpowiedniego tempa reform, zwłaszcza politycznych. Inaczej niż w zapisach umowy stowarzyszeniowej dotyczących DCFTA, nie ma konkretnych wymagań co do implementacji politycznego acquis communautaire. Dlatego też praworządność, demokracja i walka z korupcją pozostają głównymi trudnościami na Ukrainie. Pomimo pewnych prób wprowadzenia pozytywnych zmian, takich jak powołanie nowego Sądu Najwyższego i Rady Sądownictwa, ich rezultaty pozostają niewystarczające. Jedynym dobrym przykładem dotyczącym wymiaru sprawiedliwości jest niedawne utworzenie Najwyższego Sądu Antykorupcyjnego. Udało się go ustanowić jako prawdziwie niezależną instytucję dzięki udziałowi międzynarodowych ekspertów, którzy oceniali kandydatów i zapobiegli mianowaniu do niego skorumpowanych sędziów, reprezentujących stary system.
Jakie są według Ciebie perspektywy rozwoju stosunków UE-Ukraina w nadchodzących latach?
Uważam, że umowa stowarzyszeniowa daje wiele możliwości rozwoju współpracy między UE a Ukrainą, w szczególności w ramach DCFTA. Będzie to jednak zależało głównie od tego, jak szybko Ukraina wdroży potrzebne reformy. Moim zdaniem prawdopodobnie nie uda się ich realizować szybciej niż do tej pory. Dlatego ważne jest, aby chronić te już zrealizowane, a nie oczekiwać nowych, znaczących zmian.
Bardzo Ci dziękuję za tę rozmowę, która z pewnością pomogła naszym czytelnikom lepiej zrozumieć obecny stan współpracy między Unią a Ukrainą oraz refom wdrażanych przez władze w Kijowie pomimo wielu trudności, przez które przechodzi Twój kraj.
Ten wywiad zakończył nasz przegląd bieżącej sytuacji w krajach Partnerstwa Wschodniego. Nie jest on jednak ostatnim w tej serii publikacji. Już niedługo dostępna będzie treść rozmowy, którą mieliśmy zaszczyt przeprowadzić z osobą szczególnie zasłużoną dla rozwoju unijnej polityki wschodniej w ostatnich latach. Jeżeli zatem przeczytaliście Państwo z zainteresowaniem nasze dotychczasowe wywiady, zachęcamy Państwa do śledzenia na bieżąco aktywności Kuriera Europejskiego.
Maria Popczyk i Fryderyk Lachaise
Suivre les commentaires :
|
